Ngân hàng thế giới hỗ trợ thông qua Chương trình PforR (2016-2020) nhằm cải thiện hành vi vệ sinh, tăng cường tiếp cận bền vững nguồn nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn tại các tỉnh tham gia dự án. Chương trình gồm 3 hợp phần: cấp nước nông thôn; vệ sinh môi trường nông thôn; nâng cao năng lực, truyền thông, giám sát và đánh giá. Trong đó, kết quả chủ yếu của chương trình là: số đấu nối cấp nước khoảng 255.000 đấu nối hoạt động; số người hưởng lợi từ cấp nước khoảng 1.045.000 người; xây mới và cải tạo công trình cấp nước và vệ sinh cho 1.650 trường học; 680 xã tại 21 tỉnh đạt vệ sinh toàn xã; xây mới hoặc cải tạo khoảng 400.000 nhà tiêu hợp vệ sinh hộ gia đình; 1.000 trạm y tế được xây mới, nâng cấp hoặc sửa chữa các công trình vệ sinh, công trình cấp nước và các thiết bị rửa tay, thiết bị xử lý nước sạch trên địa bàn các xã…
Bên cạnh việc hỗ trợ xây mới và cải tạo nhà vệ sinh, Chương trình còn tập trung vào việc tuyên truyền thay đổi hành vi để thực hiện vệ sinh tốt thông qua các hoạt động như: các chiến dịch truyền thông trên phương tiện thông đại chúng, các sự kiện, lễ phát động, lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Vệ sinh yêu nước, Ngày Nhà tiêu thế giới, Ngày Thế giới rửa tay với xà phòng, Ngày Môi trường thế giới…
Trong chương trình này, cấp xã được xác định là đơn vị hành chính cơ sở với hệ thống chính trị đồng bộ, có vai trò quyết định. Là cấp thực hiện cơ bản trong các Chương trình Vệ sinh nông thôn, trong đó trạm y tế xã trở thành tổ chức thực hiện vệ sinh nông thôn chủ chốt, tiên phong trong việc vận động người dân xây và sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh và thay đổi hành vi vệ sinh một cách bền vững. Cán bộ y tế xã là lực lượng tuyên truyền nòng cốt trong chương trình này, công tác truyền thông thực hiện bằng nhiều hình thức ở thôn bản trực tiếp đến với người dân.
Năm 2015, Thái Nguyên là 1 trong 21 tỉnh, thành trong cả nước được thụ hưởng Chương trình “Mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả đầu ra” vay vốn ngân hàng thế giới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1415/QĐ-TTg ngày 20/8/2015.
Tuy nhiên, đến năm 2017, Thái Nguyên mới được cấp vốn và cũng là năm đầu tiên triển khai chương trình. Ngay sau khi tiếp nhận nguồn vốn, UBND tỉnh đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các ngành liên quan như: Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh, Trung tâm Y tế dự phòng, Kho bạc Nhà nước tỉnh, các Sở: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Giáo dục và Đào tạo, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Y tế, UBND các huyện thụ hưởng phối hợp thực hiện. Trong đó, giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan điều phối Chương trình ở cấp tỉnh. Đồng thời, thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình của tỉnh; phê duyệt các kế hoạch thực hiện Chương trình giai đoạn 2016-2020; Kế hoạch, tăng cường năng lực năm 2017; Kế hoạch truyền thông thay đổi hành vi vệ sinh nông thôn năm 2017…
Cùng với đó, các địa phương, đơn vị cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhằm thay đổi thái độ, hành vi của Nhân dân thông qua tập huấn kết hợp với tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng. Với hình thức tuyên truyền đa dạng, thường xuyên, liên tục, đầu tư cho vệ sinh môi trường là đầu tư cho sức khỏe của nhân dân và thế hệ tương lai, mang lại lợi ích trước mắt và lâu dài cho đất nước, cho cộng đồng và bản thân mỗi người… đã tạo sự đồng thuận trong xã hội. Phát huy tốt mọi nguồn lực thực hiện Chương trình đem lại hiệu quả sâu rộng, bền vững.
Tham gia Chương trình Mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn giai đoạn 2016 – 2020 tại tỉnh Thái Nguyên có 53 xã thuộc 6 huyện được triển khai. Riêng năm 2017 chương trình triển khai tại 6 huyện với 13 xã.
Từ khi bắt đầu triển khai đến nay, mặc dù trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận với phương pháp quản lý mới của Ngân hàng Thế giới nhưng với sự nỗ lực của các cấp, các ngành trên địa bàn nông thôn tỉnh Thái Nguyên đã thu được những kết quả đáng khích lệ:
- Góp phần thực hiện hoàn thành các chỉ tiêu được giao theo kế hoạch: Tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 89%, sử dụng nước đạt Quy chuẩn 02 đạt 65%; Tỷ lệ hộ gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh đạt 69% . Tỷ lệ hộ gia đình có chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh đạt 70%; Tỷ lệ số trường học có công trình cấp nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh đạt 94%.
- Số đấu nối cấp nước đạt: 2.642 đấu nối.
- Xây dựng 29 công trình nhà vệ sinh trường học.
- Đã hoàn thành xây dựng hỗ trợ 807 nhà tiêu hợp vệ sinh hộ gia đình.
- Bàn giao đưa vào sử dụng 14 trạm y tế xây dựng mới các công trình vệ sinh và bố trí các điểm rửa tay năm 2017.
- Tổ chức 02 Hội nghị triển khai Chương trình và phổ biến cơ chế giải ngân dựa trên kết quả cho 80 cán bộ cấp tỉnh, huyện xã tham gia thực hiện Chương trình.
- Tổ chức 03 Hội nghị tập huấn về Sổ tay hướng dẫn thực hiện Chương trình và các vấn đề về dân tộc thiểu số trong thực hiện Chương trình cho 130 cán bộ cấp tỉnh, huyện xã tham gia thực hiện Chương trình.
- Tổ chức 09 lớp tập huấn thông tin, giáo dục, truyền thông về cấp nước cho 450 cán bộ xã, xóm của 09 xã thuộc 04 huyện được hưởng lợi từ Chương trình.
- Tổ chức 04 lớp Quản lý vận hành bền vững, bảo dưỡng công trình cấp nước tập trung tại cộng đồng và sử dụng Sổ tay hướng dẫn vận hành và quản lý công trình cấp nước dựa vào cộng đồng cho 200 cán bộ cấp xã, xóm tại 4 huyện.
Việc triển khai Chương trình có ý nghĩa rất lớn về mặt kinh tế – xã hội, cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của người dân, nên cùng với sự vào cuộc của các cấp, ngành liên quan, rất cần sự chung tay của cả cộng đồng trong triển khai thực hiện Chương trình cũng như quản lý tốt công trình sau đầu tư, đảm bảo hiệu quả sử dụng lâu dài, bền vững phục vụ nhân dân.
Người viết: Nguyễn Thị Quỳnh Trang
Những khó khăn trong hoạt động cấp nước sinh hoạt nông thôn
