Các mối nguy hại liên quan đến nước do biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu đã khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt và hạn hán có khả năng xảy ra nhiều hơn và nghiêm trọng hơn .

Nhiệt độ toàn cầu tăng làm tăng độ ẩm mà bầu khí quyển có thể chứa, dẫn đến nhiều cơn bão và mưa lớn hơn, nhưng nghịch lý là cũng gây ra nhiều đợt khô hạn dữ dội hơn do nước bốc hơi từ đất liền nhiều hơn và các kiểu thời tiết toàn cầu thay đổi.

Lượng mưa trung bình hàng năm đang tăng ở nhiều khu vực trên toàn thế giới và giảm ở một khu vực nhỏ hơn, đặc biệt là ở vùng nhiệt đới.

Biến đổi khí hậu đã làm tăng khả năng xảy ra các hiện tượng mưa lớn cực đoan và kéo theo đó là tần suất và cường độ lũ sông tăng cao, làm tăng khả năng hoặc mức độ nghiêm trọng của các đợt hạn hán ở nhiều nơi trên thế giới, gây ra tình trạng giảm năng suất nông nghiệp, thiếu nước uống, tăng nguy cơ cháy rừng, mất mát về người và thiệt hại kinh tế.

Nguy cơ hạn hán và lũ lụt cùng các thiệt hại xã hội liên quan dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng theo từng mức độ nóng lên toàn cầu.

Thảm họa liên quan đến nước đã thống trị danh sách các thảm họa trong 50 năm qua và chiếm 70 phần trăm tổng số ca tử vong liên quan đến thiên tai.

Kể từ năm 2000, thảm họa liên quan đến lũ lụt đã tăng 134% so với hai thập kỷ trước. Phần lớn số ca tử vong và thiệt hại kinh tế do lũ lụt được ghi nhận ở châu Á. Số lượng và thời gian hạn hán cũng tăng 29% trong cùng kỳ. Hầu hết các trường hợp tử vong do hạn hán xảy ra ở châu Phi.

Theo các chuyên gia khí tượng, năm 2025 được dự báo sẽ tiếp tục nằm trong nhóm những năm nóng nhất từng được ghi nhận. Nhiệt độ trung bình toàn cầu có thể cao hơn từ 1,29 đến 1,53⁰ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Tại Việt Nam, tuy khó phá kỷ lục nắng nóng của năm 2024, nhưng nhiệt độ vẫn duy trì ở mức cao. Hiện tượng ENSO đang chuyển từ trạng thái El Niño suy yếu sang pha trung tính, làm gia tăng nguy cơ xuất hiện các hình thái thời tiết cực đoan như mưa lớn cục bộ, lũ quét, ngập úng và sạt lở đất, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Dự báo trong năm 2025, Việt Nam sẽ đối mặt với nhiều đợt mưa lớn cục bộ, đặc biệt tại các khu vực vùng núi và đô thị. Những đợt mưa này có nguy cơ gây ra ngập úng nghiêm trọng, lũ quét và sạt lở đất, đe dọa tính mạng và tài sản của người dân. Các khu vực trũng thấp, đô thị đông dân như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và Đồng bằng sông Cửu Long được xem là những nơi cần đặc biệt cảnh giác.

Bên cạnh mưa lớn, năm 2025 dự kiến sẽ chứng kiến sự gia tăng về số lượng và cường độ của các cơn bão, bao gồm cả siêu bão. Những cơn bão này có khả năng xuất hiện thường xuyên hơn, gây ra thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Để đối phó, cần tập trung nâng cấp cơ sở hạ tầng phòng chống thiên tai, đồng thời, cải thiện công tác dự báo và cảnh báo sớm.

                                                                                                                            Quang Nam