VII.1. Tổ chức quản lý và điều hành
Nguyên tắc chung là tận dụng, kiện toàn, sắp xếp lại cho hợp lý các tổ chức hiện có về cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn ở các cấp, đặc biệt là đơn vị cơ sở, thôn, bản. Tập trung đầu mối để chủ trì, phối hợp nhiệm vụ cấp nước sạch và môi trường nông thôn vào Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; phân công trách nhiệm rõ ràng và có cơ chế phối hợp tốt giữa các Bộ, ngành và tổ chức xã hội.
Việc đánh giá Chương trình hàng năm sẽ có sự tham gia của các đối tác bên ngoài có đóng góp vào Chương trình. Cơ chế điều phối với các nhà tài trợ trong việc tổ chức triển khai thực hiện Chương trình sẽ được xây dựng trong nửa năm đầu tiên thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia.
Để tổ chức chỉ đạo và điều hành thực hiện Chương trình, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thành phần Ban chủ nhiệm chương trình và Quy chế hoạt động của Ban chủ nhiệm. Thành phần Ban Chủ nhiệm chương trình gồm có:
i. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, Chủ nhiệm.
ii. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phó Chủ nhiệm thường trực.
iii. Thứ trưởng Bộ Y tế, Phó Chủ nhiệm phụ trách lĩnh vực vệ sinh hộ gia đình và vệ sinh cá nhân.
iv. Thứ trưởng Bộ tài nguyên Môi trường, Phó Chủ nhiệm phụ trách vấn đề môi trường, trong đó có làng nghề.
v. Các Uỷ viên Ban chủ nhiệm gồm có: Đại diện các Bộ: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Đại diện các đoàn thể: Mặt trận tổ quốc Việt Nam, TW Hội Nông dân Việt Nam, TW Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, TW Hội phụ nữ Việt Nam…
· Ban Chủ nhiệm Chương trình có các chức năng và nhiệm vụ chủ yếu sau:
i. Đề xuất lên Chính phủ những thay đổi trong lĩnh vực chính sách và pháp lý cho việc phát triển cấp nước và vệ sinh nông thôn.
ii. Hướng dẫn các địa phương trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện Chương trình. Tổng hợp kế hoạch, và chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia.
iii. Tổng hợp, đề xuất phân bổ kinh phí của Chương trình hàng năm.
iv. Phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương theo dõi, giám sát, đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia.
v. Tổng hợp báo cáo định kỳ (quý, năm) về tình hình thực hiện Chương trình với các cơ quan chức năng.
Văn phòng Ban chủ nhiệm Chương trình Mục tiêu Quốc gia đặt tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
· Văn phòng thường trực chương trình
Là cơ quan giúp việc Ban chủ nhiệm Chương trình, đặt tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Quy chế làm việc của Văn phòng thường trực Chương trình do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quyết định.
Nhân sự của Văn phòng gồm có cán bộ chuyên trách thuộc biên chế của Bộ NN&PTNT, cán bộ kiêm nhiệm theo sự thoả thuận, cán bộ hợp đồng được tuyển dụng theo dự án.
VII.2. Vai trò trách nhiệm của các ngành, các cấp trong quản lý và điều hành thực hiện Chương trình
Cách tiếp cận chủ đạo của Chương trình là đẩy mạnh phân cấp quản lý. Do đó, cấp trung ương sẽ tập trung chủ yếu vào việc chỉ đạo thực hiện, xây dựng và ban hành các văn bản, tài liệu hướng dẫn thực hiện; kiểm tra giám sát; đào tạo phát triển nguồn nhân lực; phát triển các tài liệu truyền thông và thực hiện các chiến dịch tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng; phổ biến các bài học kinh nghiệm;…
Các cấp địa phương sẽ tập trung vào việc hướng dẫn xây dựng kế hoạch, quản lý và giám sát, đào tạo cho các cán bộ cơ sở, huy động cộng đồng, đánh giá thực hiện, báo cáo, khảo sát thực tế, xây dựng các tài liệu truyền thông phù hợp với địa bàn, tổ chức các hoạt động truyền thông, hướng dẫn kỹ thuật…
Cụ thể như sau :
VII.2.1. Cấp trung ương
· Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn
Thực hiện chức năng quản lý nhà nước đã được phân công, tập trung chủ yếu vào các nội dung sau :
i. Chủ trì, phối hợp với các ngành, các cấp đề xuất, xây dựng cơ chế chính sách quản lý, điều hành thực hiện chương trình trình Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo chức năng nhiệm vụ đã được quy định.
ii. Lập kế hoạch tổng thể về mục tiêu, nhiệm vụ, nhu cầu kinh phí và đề xuất các giải pháp thực hiện Chương trình gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính tổng hợp trình Thủ tướng Chính phủ.
Căn cứ tổng mức đầu tư của Chương trình được thông báo, chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài Chính dự kiến phân bổ kinh phí của Chương trình, cả về cơ cấu và mức kinh phí phân bổ cụ thể cho các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phù hợp với mục tiêu, nhiệm vụ đã được duyệt.
iii. Hướng dẫn, phổ biến các hình thức cung cấp nước đảm bảo chất lượng, các biện pháp sử dụng hoá chất trong công tác nông nghiệp.
iv. Phối hợp với các Bộ, ngành chức năng có liên quan trong công tác quy hoạch, xây dựng kế hoạch thu gom và xử lý chất thải ; kiểm tra, giám sát, đề xuất giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
v. Điều phối chung về Thông tin – Giáo duc – Truyền thông
vi. Hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra thực hiện Chương trình.
· Bộ Y tế
Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về y tế và sức khoẻ, trong đó chú trọng :
i. Hướng dẫn, phổ biến tiêu chuẩn chất lượng nước sạch nông thôn.
ii. Hướng dẫn, phổ biến, chỉ đạo công tác vệ sinh và xây dựng các công trình vệ sinh công cộng, vệ sinh hộ gia đình ở nông thôn.
iii. Quản lý nhà nước về chất lượng nước sạch cho ăn uống và sinh hoạt, về vệ sinh cá nhân, vệ sinh cộng đồng ở nông thôn.
iv. Tham gia tổ chức các hoạt động Thông tin – Giáo dục - Truyền thông cấp quốc gia, phát triển tài liệu truyền thông, đào tạo cán bộ tập huấn, điều tra khảo sát, phát triển và phổ biến các loại hình nhà tiêu vệ sinh chi phí thấp, hướng dẫn thực hiện… đối với lĩnh vực vệ sinh cá nhân và vệ sinh hộ gia đình.
· Bộ Kế hoạch đầu tư và Bộ Tài chính
Thực hiện các chức năng phân bổ các nguồn vốn, điều phối kinh phí chung và điều phối các nguồn tài trợ bao gồm cả việc điều phối ngân sách nhà nước hàng năm cho lĩnh vực cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn và cho các dự án được tài trợ.
· Bộ Tài nguyên và Môi trường
Quản lý nhà nước về tài nguyên nước, về môi trường làng nghề và môi trường nông thôn nói chung.
· Bộ Giáo dục và Đào tạo:
Thực hiện chức năng quản lý nhà nước đã được phân công, tập trung thực hiện:
i. Hướng dẫn, phổ biến, đào tạo nâng cao kiến thức về nước sạch và vệ sinh trường học cho giáo viên, học sinh.
ii. Kiểm tra, giám sát định kỳ việc xây dựng công trình nước sạch và vệ sinh trường học.
· Các Bộ ngành khác
Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được Chính phủ giao và tham gia phối hợp khi có yêu cầu.
· Các tổ chức quần chúng
Tham gia theo chức năng của mình đặc biệt là tham gia vào các hoạt động Thông tin – Giáo dục – Truyền thông, huy động cộng đồng tham gia tích cực xây dựng, vận hành và quản lý các công trình cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn, tham gia hoạt động tín dụng cho cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn. Giúp người sử dụng thành lập các nhóm hoặc các hình thức quản lý khác để quản lý các công trình cấp nước.
VII.2.2. Cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm:
i. Tổ chức triển khai thực hiện Chương trình tại tỉnh;
ii. Chủ động huy động thêm nguồn lực, lồng ghép các hoạt động có liên quan của các chương trình khác trên địa bàn cho việc thực hiện các mục tiêu của chương trình trên địa bàn tỉnh;
iii. Báo cáo định kỳ việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình trên địa bàn tỉnh/ thành phố theo qui định hiện hành.
iv. Chịu trách nhiệm trước nhà nước về việc sử dụng đúng mục tiêu và có hiệu quả nguồn vốn của chương trình, thực hiện chống tham nhũng và thất thoát vốn của chương trình.
v. Đảm bảo việc triển khai thực hiện Chương trình trên thực tế tuân thủ theo các nguyên tắc của Chiến lược Quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn, đảm bảo các công trình xây dựng bền vững về công nghệ, quản lý và tài chính.
Uỷ ban nhân dân tỉnh giao cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là đơn vị thường trực giúp UBND tỉnh chỉ đạo thực hiện và quản lý Chương trình trên địa bàn của tỉnh. Đối với các hoạt động về vệ sinh hộ gia đình và vệ sinh cá nhân Sở Y tế sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và triển khai thực hiện. Các tổ chức chính trị xã hội tham gia thực hiện các hoạt động Thông tin – Giáo dục - Truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng.
VII.2.3. Cấp huyện
Chủ tịch UBND huyện chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện Chương trình tại huyện. Có trách nhiệm tổ chức thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình theo các chỉ tiêu kế hoạch đã được UBND tỉnh, thành phố giao. Thực hiện đúng và đầy đủ các qui định hiện hành của Chính phủ về quản lý đầu tư và xây dựng, về quản lý tài chính và ngân sách, thực hiện qui chế dân chủ cơ sở, công khai tài chính, công khai kế hoạch thực hiện dự án và nguồn vốn được giao thực hiện, tổ chức huy động và sử dụng hợp lý nguồn lực tại chỗ của địa phương cho việc thực hiện các dự án của chương trình.
UBND huyện lựa một phòng phụ trách về nông nghiệp là đơn vị thường trực giúp UBND huyện chỉ đạo thực hiện và quản lý Chương trình trên địa bàn của huyện. Đối với các hoạt động về vệ sinh hộ gia đình và vệ sinh cá nhân Phòng Y tế sẽ có vai trò quan trọng trong việc tổ chức thực hiện. Các tổ chức chính trị xã hội tham gia thực hiện các hoạt động Thông tin – Giáo dục - Truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng.
VII.2.4. Cấp xã
UBND xã chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động về nước sạch và vệ sinh môi trường tại xã, phường. Cử cán bộ theo dõi và phối hợp triển khai thực hiện Chương trình.
Các cán bộ y tế xã là lực lượng nòng cốt trong việc thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến vệ sinh hộ gia đình và vệ sinh cá nhân. Cán bộ xã phụ trách nông nghiệp sẽ đóng vai trò chủ chốt đối với việc thực hiện các nhiệm vụ cấp nước. Các ban ngành đoàn thể xã hội sẽ tham gia tích cực trong công tác Thông tin – Giáo dục- Truyền thông, huy động cộng đồng, giám sát thực hiện.
Nguồn tin: Trung tâm Nước SH và VSMT nông thôn Thái Nguyên
Những khó khăn trong hoạt động cấp nước sinh hoạt nông thôn
